Newmoney, 22/12/2020

Στη χρονιά της πανδημίας, η αντίδραση έναντι αυτού του συνταρακτικού γεγονότος αποτελεί μέτρο των πάντων. Από τον κανόνα δεν μπορεί να ξεφύγει η Ευρωπαϊκή Ένωση -αντίθετα: για εκείνην ισχύει, λόγω της φύσης και των δυνατοτήτων της, ακόμη περισσότερο.

Αν θέλαμε να αποδώσουμε την κατάσταση με μια φράση, θα λέγαμε ότι η Ένωση δεν έμεινε μετεξεταστέα. Έδρασε με τρόπο που προσέθεσε αξία στις εθνικές προσπάθειες και έθεσε θεμέλια για περισσότερες και ακόμα αποτελεσματικότερες κοινές δράσεις. Βέβαια, όπως σχεδόν πάντα γίνεται στο ευρωπαϊκό πεδίο, δεν έλειψαν ούτε οι καθυστερήσεις, ούτε τα ημίμετρα. Το τελικό, ωστόσο, αποτέλεσμα πιστεύω ότι δικαιώνει εκείνους που ισχυρίζονται ότι χωρίς την ύπαρξη και τη δράση της Ένωσης τα πράγματα θα ήταν σαφώς χειρότερα.

Η πανδημία, δεν αποτελεί έκπληξη, βρήκε απροετοίμαστη την Ένωση και σε ιατρικό και σε οικονομικό επίπεδο. Στο πρώτο, δεν μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα, αφού η πολιτική υγείας δεν ανήκει στις κοινές αλλά στις εθνικές πολιτικές. Συντονισμός πάντως, ιδίως στην τελευταία φάση, τη σχετική με την παρασκευή και διανομή εμβολίων, επιχειρήθηκε και κατέστη δυνατός.

Στο οικονομικό επίπεδο, η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, μέσω ειδικού προγράμματος παροχής ρευστότητας με αγορές κρατικών ομολόγων, και, ιδίως, της Επιτροπής, μέσω δημιουργίας ειδικού Ταμείου, συνάντησαν δυσκολίες: απόφαση γερμανικού ομοσπονδιακού δικαστηρίου για "διασώσεις" από την ΕΚΤ, εμφάνιση "μπλοκ σφιχτοχέρηδων" με επικεφαλής την Ολλανδία, έριδες για την κατανομή των κονδυλίων ανά χώρα, για την ύπαρξη και τη σχέση επιδοτήσεων και δανείων, για το ξεπέρασμα του συνδεόμενου με το κράτος δικαίου ουγγρο-πολωνικού βέτο. Παρόλα αυτά, η Ένωση κατάφερε να συμφωνήσει, και από την αρχή του 2021 θα αρχίσει να υλοποιεί, ένα χωρίς προηγούμενο, τόσο ως προς το ύψος (750  δις), όσο και ως προς την "ομοσπονδιακή" λογική, "πακέτο ανάκαμψης". Το γεγονός ότι οι πόροι από το πακέτο αυτό δεν θα πάνε μόνο για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά θα θέσουν τα θεμέλια για τις δύο βασικές και στραμμένες στο μέλλον κατευθύνσεις πολιτικής -αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και ψηφιοποίηση-, έχει κρίσιμη, και αυτόνομη, σημασία. Ακόμη περισσότερο, ίσως, το ότι επανεργοποιήθηκε ο "γερμανο-γαλλικός άξονας" -βοηθούντος και του Brexit- και ότι τέθηκαν βάσεις για μια διαφορετική "οικονομική διακυβέρνηση" της ζώνης του ευρώ.

Η χρονιά κλείνει με δυο ακόμα σημαντικές πρωτοβουλίες: διάβημα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για την παγκόσμια "υγειονομική ασφάλεια", καθώς και εξαγγελία για διεθνή σύμβαση καταπολέμησης πανδημιών με επίκεντρο την Ένωση. Χωρίς να υποτιμώνται αυτά που μένουν να γίνουν -όπως η ενίσχυση και αυτονόμηση της ευρωπαϊκής εφοδιαστικής αλυσίδας και η περαιτέρω αύξηση των εντός του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού κονδυλίων για πρωτογενή ιατρική έρευνα-, κανείς δεν μπορεί, νομίζω, να ισχυριστεί ότι η Ευρώπη έμεινε άπραγη ή υπήρξε ελλειμματική απέναντι στη μεγαλύτερη ίσως, και πιο ύπουλη σίγουρα, πρόκληση με την οποία βρέθηκε αντιμέτωπη την τελευταία τριακονταετία.