NEA, 22/5/2021

Με την ευκαιρία της πρόσφατης κατάθεσης του ελληνικού σχεδίου για άντληση πόρων από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης –ενός σχεδίου που πήρε εύσημα από πολλούς παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης-, η αξιωματική αντιπολίτευση επιχείρησε να το συνδέσει με την εποχή των Μνημονίων και με τα ίδια τα Μνημόνια, το τρίτο εκ των οποίων υπήρξε αποκλειστικά δικό της τέκνο.

Τα πυρά ήταν πυκνά αλλά διασταυρούμενα. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρώην Πρωθυπουργός, μεγάθυμος, πληροφόρησε το πανελλήνιον ότι «δεν βλέπει άλλο Μνημόνιο», αντιπαραθέτοντας, παρ’ όλα αυτά, εντελώς ανόμοια πράγματα. Ο πρώην Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ προέβη σε μια πιο λεπτολόγο, αλλά ακόμα πιο απομακρυσμένη από την πραγματικότητα, διάκριση: το σχέδιο ανάκαμψης «μπορεί να το μην το λέμε Μνημόνιο, όμως έχει και αυτό προαπαιτούμενα». Ο δε πρώην Υπουργός Οικονομικών της ίδιας εκείνης κυβέρνησης, ο άνθρωπος που διαφωνούσε στα Συμβούλια Υπουργών με τα Μνημόνια αλλά τα εισηγούνταν και τα ψήφιζε στην Ελλάδα, επεξέτεινε τη σύγκριση σε προφητεία: «με την πολιτική που ακολουθείται, μπορεί να καταλήξουμε σε Μνημόνιο». Τα τρία υψηλόβαθμα στελέχη πέτυχαν, στην κυριολεξία, να τετραγωνίσουν, ή μάλλον να τριγωνίσουν, τον κύκλο: ένα απολύτως εθνικής έμπνευσης και εκτέλεσης σχέδιο, με βάση το οποίο όχι μόνο δεν θα γίνουν περικοπές αλλά θα αντληθούν άφθονα χρήματα για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, και του οποίου το μόνο «προαπαιτούμενο» είναι η ένταξη σε ένα ευρύτερο σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι συγχρόνως και Μνημόνιο και όχι Μνημόνιο και μελλοντικό Μνημόνιο.

Ο σκεπτόμενος πολίτης θα μπορούσε να ξεπεράσει τέτοιες λογικές –ακριβέστερα: ιδεολογικές- ακροβασίες, με τη σκέψη πως απλώς εκθέτουν εκείνους που τις διατυπώνουν. Θα ήταν, κατά τη γνώμη μου, λάθος: τέτοια πολιτικά αντανακλαστικά, σε μιας τέτοιας σπουδαιότητας ζήτημα, αναδεικνύουν το είδος της αντιπολίτευσης που ασκεί, σχεδόν από την αρχή της θητείας της παρούσας κυβέρνησης, το κόμμα που άσκησε την εξουσία από το 2015 ως το 2019. Είναι μια αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση, στραμμένη προς τα πίσω, αφού η «μνημονιακή εποχή» αποτελεί παρελθόν για ολόκληρη την Ευρώπη. Αδιάφορη για τις νέες προκλήσεις και τη συλλογική απάντηση σε αυτές, ψάχνει εναγωνίως και διαρκώς διαχωριστικές γραμμές, ακόμα και εκείνες, όπως το «Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο», που, με την εκ μέρους του άσκηση της εξουσίας, ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ κατέρριψε. Αναπαράγει ή εφευρίσκει σχήματα, αγνοώντας ή μη κατανοώντας τα γεγονότα και τις εξελίξεις και συνεχίζει να θεωρεί τους πολίτες στρατιωτάκια που αυτομάτως θα στοιχηθούν πίσω από τις μαγικές λέξεις «Αριστερά», «προοδευτικότητα», «αγώνας». Είναι, δυστυχώς για την πολιτική και για τους θεσμούς, μια αντιπολίτευση που δεν πληροί το ρόλο της, αφού ο έλεγχος και η διαφωνία με κυβερνητικές επιλογές είναι όχι μόνο θεμιτός αλλά και αναγκαίος σε μια δημοκρατία και, στην προκείμενη περίπτωση, υπάρχουν ασφαλώς στοιχεία του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης που σηκώνουν συζήτηση και κριτική. Στοιχεία, όμως, που απαιτούν τεκμηρίωση, μελέτη και πολιτική συγκρότηση και που δεν μπορούν να περιορίζονται σε ανιστόρητες συγκρίσεις, σε γενικόλογες απαξιώσεις και σε «προτάσεις» που αντιγράφουν αυτό επί του οποίου ασκείται κριτική: η δήθεν εναλλακτική του ΣΥΡΙΖΑ στο κυβερνητικό σχέδιο ανάκαμψης συγκροτείται από τη «δίκαιη πράσινη ανάπτυξη», το «μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου», τον «ψηφιακό μετασχηματισμό», την «κοινωνική συνοχή και ανθεκτικότητα» και την «ανάπτυξη των περιφερειών», όλα δηλαδή τα στοιχεία που συγκροτούν και το ελληνικό και το ευρωπαϊκό σχέδιο για την επόμενη μέρα.

Το ίδιο «μοντέλο» αντιπολίτευσης επιτρέπει, αν δεν επιβάλλει, να χρησιμοποιείται το σύνθημα «επιστροφή στο Μεσαίωνα» για ένα εργασιακό νομοσχέδιο με αρκετά συζητήσιμα σημεία αλλά που πάντως αντιμετωπίζει υπαρκτά ζητήματα. Και να χαρακτηρίζεται «ταξικό, συντηρητικό, γονεοκεντρικό» (ανατριχίλα) ένα νομοσχέδιο για την συνεπιμέλεια των παιδιών που επιχειρεί, ίσως όχι πάντα επιτυχημένα, να φέρει περισσότερη ισότητα και μοίρασμα σε ένα ευαίσθητο κοινωνικό πεδίο. Μια τέτοια αντιπολίτευση φέρνει τελικά στη μνήμη όχι τα Μνημόνια, αλλά τα δημοκρατικά ελλείμματα που δημιουργήθηκαν με τα ανύπαρκτα σήμερα Μνημόνια.